معرفي مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى‏

مقدمه‏

عرصه‏هاى مختلف انديشه و عمل اسلامى هيچ‏گاه از مردان بلند همت خالى نبوده است. دانش پژوهان مسلمان همواره در راه حفاظت از مرزهاى ايمانى مردم وظيفه‏اى خطير را عهده‏دار بوده‏اند و در هر روزگار به گونه‏اى شايسته‏ى آن زمان به تلاش برخاسته‏اند.

گسترش روش‏هاى جديد اطلاع رسانى و پژوهش در عصر حاضر، به ويژه با استفاده از رايانه و قابليت‏هاى گسترده‏ى آن، توجه خاص به اين مقوله و عنايت جدى به بهره‏گيرى از همه‏ى امكانات فناورى روز را ايجاب مى‏كند.

در اين راستا مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى در پرتو توجه خاص رهبر حكيم و انديشمند انقلاب اسلامى، حضرت آيت الله العظمى خامنه‏اى - مد ظله العالى - در سال 1368 تأسيس يافت و عهده‏دار خدمت به پژوهش و نشر فرهنگ اسلامى با بهره‏گيرى از فناورى رايانه و به خدمت گرفتن شبكه‏هاى ارتباطى رايانه‏اى گرديد.

تسهيل دسترسى پژوهشگران به منابع و متون اسلامى، انجام تحقيقات علمى با استفاده از فناورى نوين و توسعه‏ى آن در حوزه‏هاى علميه، ارائه‏ى خدمات سخت‏افزارى و نرم‏افزارى و آموزش اين فناورى به پژوهشگران علوم اسلامى و پشتيبانى از اين حركت در حوزه‏ها، وظايفى است كه طبق اساسنامه‏ى مصوب، بر عهده‏ى مركز نهاده شده است .

نخستين گام‏ها در راه تحقق بخشيدن به اهداف اين مؤسسه، با جذب نيروهاى متخصص در دو زمينه‏ى معارف اسلامى و رايانه آغاز گرديده و مراحل اوليه‏ى كار بر روى متون حديثى، فقهى و فلسفى شروع شد.

تلاش بى‏وقفه‏ى نيروهاى مركز و آكنده شدن از تجارب طى سال‏ها به همراه ارتباط دائم و روزآمد با پيشرفت‏هاى جهانى و استقبال بى‏نظير حوزه‏هاى علميه و دانشگاه‏ها از محصولات توليد شده، موجب گشت تا گستره‏ى فعاليت‏ها و طرح‏هاى پژوهشى و فنى مركز به سرعت افزايش يافته و امروزه به يك مؤسسه‏ى علمى شناخته شده در سطح جهان تبديل گردد.

در حال حاضر مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى با چهار معاونت تحقيقات، فنى، اطلاع رسانى و ادارى و مالى و چند مؤسسه‏ى وابسته يعنى شبكه‏ى جهانى نور، سازمان آموزش كامپيوتر نور و مؤسسه‏ى خدمات كامپيوترى نور به حيات طيبه‏ى خويش ادامه داده و روز به روز قدم‏هاى بلندترى در مسير نشر فرهنگ متعالى قرآن و اهل‏بيت عليهم السلام برمى‏دارد.

معاونت‏هاى مرکز

1 - معاونت تحقیقات‏

با توجه به اهداف مندرج در اساسنامه‏ى مرکز، وظیفه‏ى معاونت تحقیقات، انجام پژوهش در منابع و متون اسلامى با هدف اطلاع رسانى و بسترسازى براى فعالیت‏هاى فنى مرکز مى‏باشد.

تحقق بخشیدن به این امر، انجام مطالعات دائمى در دو زمینه را ایجاب مى‏کند:

نخست: شناخت نیازهاى مخاطبان چه به صورت عام و چه به صورت تخصصى‏

دوم: آشنایى با جدیدترین شیوه‏هاى اطلاع رسانى و خدمات پژوهشى در جهان و انتخاب بهترین روش‏ها در حیطه‏هاى مختلف علوم اسلامى‏

براى انجام این وظیفه، اقدام به تشکیل گروه‏هاى تخصصى گردیده و نیروهاى خبره در هر یک از این رشته‏ها جذب شده‏اند. در حال حاضر بخش‏هاى تخصصى فعال این معاونت عبارتند از: بخش قرآن، بخش حدیث، بخش علوم عقلى، بخش فقه و اصول، بخش رجال، بخش تاریخ و بخش معاجم الفاظ.

طرح‏هاى پژوهشى انجام شده در این معاونت به لحاظ ساختار و شیوه‏ى اتخاذ شده در اطلاع رسانى، به چهار گروه عمده تقسیم مى‏گردند: معجم‏هاى دایرةالمعارفى، معجم‏هاى موضوعى، معجم‏هاى رجالى و معجم‏هاى فرمت تخصصى.

2 - معاونت فنى‏

انجام تمامى امور فنى در راستاى تحقق بخشیدن به اهداف مرکز، در حیطه‏ى وظایف معاونت فنى مى‏باشد. در حال حاضر اجراى این وظایف در دو بخش «ورود اطلاعات» و «نرم‏افزار» متمرکز و سازماندهى شده است.

بخش ورود اطلاعات‏

این بخش که خود از هفت گروه تخصصى تشکیل شده است عهده‏دار انتقال متون مکتوب به رایانه و آماده سازى آنها براى پردازش‏هاى بعدى مى‏باشد.

این متون به صورت کتاب اعم از نسخه‏هاى چاپى، سنگى و خطى یا برگه‏هاى تحقیقاتى که حاصل کار پژوهشگران معاونت تحقیقات مى‏باشد در اختیار این بخش قرار مى‏گیرد. پس از تایپ کتاب‏ها و برگه‏ها و تصحیح آنها با دو شیوه‏ى ابتکارى تصحیح مقابله‏اى و تصحیح لیست، متنى که داراى بالاترین ضریب اطمینان مى‏باشد در اختیار گروه‏هاى بعدى قرار مى‏گیرد.

در این مرحله کار فرمت گذارى روى متون با هدف تبدیل متن خام به متن استاندارد قابل تشخیص براى رایانه، انجام مى‏گیرد که با این کار رایانه قادر به تفکیک متن و استخراج فهرست‏هاى گوناگون خواهد بود. از دیگر کارهاى این بخش، اعراب گذارى کتب و متون روایى جهت استفاده‏ى بهتر براى محققان است.

یکسان سازى رسم الخط هاى گوناگون که در قرون مختلف در متون اسلامى به کار گرفته شده و تبدیل آن به شیوه‏ى املایى واحد و استاندارد امروزى نیز از دیگر عملیاتى است که بر روى متون انجام مى‏گیرد.

به منظور بالا بردن قابلیت‏هاى جستجوى دقیق کلمات و عبارات در نرم‏افزارهاى مرکز، تعیین اطلاعات صرفى مفردات الفاظ و نوع کلمات و ریشه‏ى آنها نیز از کارهایى است که در این بخش صورت مى‏گیرد.

تصحیح متون رجالى و اسناد کتب رجالى و روایى، به منظور کاهش اشتباهات و خطاهایى که در مسیر استفاده از گنجینه‏ى بى‏کران احادیث اهل بیت علیهم السلام صورت مى‏گیرد از وظایف خطیرى است که این بخش بدان همت گمارده است.

بخش نرم‏افزار

این بخش عهده‏دار پردازش متون آماده شده و ارائه‏ى تمامى طرح‏هاى تحقیقاتى مرکز به شکل نرم‏افزار مى‏باشد. همچنین انجام امور فنى مربوط به شبکه‏هاى ارتباطى رایانه‏اى و عرضه‏ى خدمات فنى مورد نیاز را در دستور کار خود دارد.

عمده‏ى وظایف این بخش را مى‏توان بدین گونه برشمرد:

1- تحقیق در زمینه‏ى آخرین دستاوردهاى فناورى روز در عرصه‏ى نرم‏افزار و به خدمت گرفتن آنها براى ارتقاء سطح کیفى تولیدات مرکز و تعیین برنامه‏هاى کلان آینده‏

2- تحلیل نیازمندى‏هاى یک برنامه براى ارائه‏ى بهترین خدمات به کاربران و طراحى برنامه بر اساس تحلیل اولیه‏

3- تطبیق اطلاعات رسیده از معاونت تحقیقات و بخش ورود اطلاعات با استانداردهاى موجود و برنامه نویسى براى تصحیح فرمتى آنها

4- فایل سازى اطلاعات و تهیه‏ى توضیحات و راهنماى برنامه‏ها نظیر کتابشناسى برنامه، معرفى مؤلفان متون و دیگر مطالب مورد نیاز

5- مطالعه بر روى بانک‏هاى اطلاعاتى استاندارد جهت آشنایى با قابلیت‏هاى آنها و طراحى و پیاده سازى یک سیستم بانک اطلاعاتى مطلوب‏

6- کد نویسى براى پیاده سازى طرح اولیه با توجه به طراحى‏هاى انجام شده براى هر برنامه‏

7- طراحى صفحات رابط یا اینترفیس‏ها بر اساس قابلیت‏هاى برنامه در جذاب‏ترین شکل و پیاده سازى آنها

8- تهیه‏ى اطلاعات صوتى و تصویرى مورد نیاز براى برنامه‏هاى چند رسانه‏اى یا مالتى مدیا

9- تهیه‏ى راهنماى تصویرى یا دموى برنامه‏ها که در آنها قابلیت‏هاى هر برنامه به طور عملى توضیح داده مى‏شود.

تجارب اندوخته شده طى سال‏ها فعالیت در عرصه‏ى نرم‏افزار، همراه با ابداعات متخصصان فنى مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى و به کارگیرى آخرین شیوه‏هاى روز، موجب گردیده تا همه‏ى برنامه‏هاى تولید شده توسط مرکز با وجود ساختار متفاوتشان، از قابلیت جستجوى بسیار بالا و سریع در الفاظ متون عرضه شده برخوردار باشند. این قابلیت که نام آن را معجم الفاظ یا فرهنگ واژگان مى‏نامیم، به حدى از توانایى رسیده که امروزه در بین نرم‏افزارهاى علوم انسانى در سطح جهان، بى‏نظیر بوده و یکى از ویژگى‏هاى متمایز کننده‏ى تولیدات مرکز از دیگر محصولات مشابه مى‏باشد.

3 - معاونت اطلاع رسانى‏

معارف گران‏سنگ الهى و آموزش‏هاى اهل بیت علیهم السلام اقیانوس بى‏کرانى است که طالبان سعادت و ره پویان معرفت و حقیقت، هر یک به فراخور بضاعت خویش، از آن بهره مى‏برند. اما رسیدن به اعماق این اقیانوس و دست یابى به گوهرهاى تابناک نهفته در آن، از توان بسیارى از این سالکان بیرون است.

در این مجال است که دانش اطلاع رسانى در خدمت دانش پژوهان در مى‏آید و مى‏توان به مدد این ابزار معارف حقه‏ى دینى و آموزه‏هاى اهل بیت علیهم السلام را به جهانیان تبلیغ و معرفى نمود.

در همین راستا مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى با توجه به اهداف ترسیم شده‏ى خود و با عنایت به جایگاه پژوهشى شناخته شده‏ى آن در مجامع علمى حوزوى و دانشگاهى داخل و خارج کشور و افزایش روزافزون تقاضاها براى تهیه‏ى اطلاعات، پاسخگویى به این نیاز را از وظایف خود دانسته و این امر را در چهار چوب معاونت اطلاع رسانى مرکز سازمان داده است.

محورهاى اصلى فعالیت اطلاع رسانى عبارتند از:

- تأسیس و راه‏اندازى پایانه‏هاى دسترسى به اطلاعات یا بانک‏هاى اطلاعات‏

- فعالیت‏هاى نمایشگاهى داخلى و خارجى‏

- ترجمه و فعالیت‏هاى انتشاراتى‏

- بررسى و کنترل کیفیت نرم‏افزارهاى مرکز

بانک‏هاى اطلاعات‏

با توجه به عدم دسترسى همه‏ى دانش‏پژوهان به امکانات سخت‏افزارى براى استفاده از برنامه‏هاى رایانه‏اى اعم از نرم افزارها و اطلاعات موجود بر روى شبکه‏ها، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى اقدام به تأسیس پایانه‏هایى براى تسهیل این امر نموده که امکان استفاده‏ى طلاب، دانشجویان و دیگر پژوهشگران را از برنامه‏هاى رایانه‏اى به ویژه نرم افزارهاى علوم اسلامى فراهم مى‏نماید.

این پایانه‏ها علاوه بر پذیرش مراجعان حضورى، از طریق خط تلفن و نامه نیز پاسخگوى درخواست‏ها بوده و اطلاعات مورد نیاز دانش‏پژوهان را در اختیار آنها قرار مى‏دهد. همچنین با بهره‏گیرى از همکارى جمعى از فضلاى حوزه که با علوم و نرم‏افزارهاى رایانه‏اى کاملا آشنا هستند امکان استفاده‏ى مراجعه کنندگان از مشاوران تحقیقاتى را نیز فراهم ساخته است.

پایانه‏هاى اطلاعاتى فعال در داخل کشور عبارتند از:

1- بانک اطلاعات مدرسه‏ى دارالشفاء قم‏

2- بانک اطلاعات جامعةالزهراء در قم‏

3- بانک اطلاعات کتابخانه‏ى آستانه‏ى مقدسه‏ى حضرت معصومه علیها السلام‏

4- بانک اطلاعات مدرسه‏ى علمیه‏ى مروى - تهران‏

5- بانک اطلاعات مدرسه‏ى علمیه‏ى چیذر - تهران‏

6- بانک اطلاعات مدرسه‏ى علمیه‏ى حاج آقا مجتهدى - تهران‏

7- بانک اطلاعات مدرسه‏ى نواب مشهد

8- بانک اطلاعات حوزه‏ى علمیه‏ى اصفهان‏

9- بانک اطلاعات حوزه‏ى علمیه‏ى تبریز

سه پایانه‏ى اطلاعاتى نیز در خارج از ایران فعال هستند که در رایزنى فرهنگى بیروت، باشگاه ایرانیان دبى و مسجد امام حسین علیه السلام در دبى مستقر مى‏باشند.

فعالیت‏هاى نمایشگاهى داخلى و خارجى‏

نقش نمایشگاه‏ها در دنیاى اطلاع رسانى و امکانى که براى عرضه و معرفى محصولات و رویارویى مستقیم عرضه کنندگان و مصرف کنندگان ایجاد مى‏کنند امرى است که اهمیت آن بر کسى پوشیده نیست و از همین رو فعالیت‏هاى نمایشگاهى یکى از رئوس وظایف معاونت اطلاع رسانى را تشکیل مى‏دهد. در این راستا وظیفه‏ى جمع آورى اطلاعات، انجام امور ادارى و تشریفات لازم براى در اختیار گرفتن فضاى مناسب و سازماندهى اعزام هیأت‏هاى مختلف از متخصصان مرکز براى حضور در نمایشگاه‏هاى مختلف داخلى و خارجى در طول سال، تهیه‏ى گزارش این فعالیت‏ها و گردآورى نظرات بازدیدکنندگان و مخاطبان و انعکاس آنها به مجموعه‏ى مدیریتى و دیگر معاونت‏هاى مرکز براى طراحى برنامه‏هاى آینده بر عهده‏ى این معاونت نهاده شده است.

علاوه بر نمایشگاه‏هاى داخلى سراسرى یا نمایشگاه‏هاى استانى که حضور در آنها براى دستیابى به اهداف یاد شده، به گونه‏اى منظم در دستور کار این معاونت قرار دارد، شرکت در نمایشگاه‏هاى بین‏المللى نیز براى ارائه‏ى دستاوردها و محصولات مرکز به طور جدى از سوى این معاونت پیگیرى مى‏گردد که در این میان کشورهاى مسلمان خاورمیانه و جمهورى‏هاى مسلمان نشین آسیاى میانه از اهمیتى ویژه برخوردارند.

برخى حضورهاى بین المللى مرکز عبارت بوده از:

1- نمایشگاه جیتکس در دبى که بزرگترین نمایشگاه رایانه و صنایع جانبى آن در قاره‏ى آسیا به شمار مى‏رود و مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى از سال 1372 تاکنون همه ساله در آن حضورى فعال داشته است.

2- نمایشگاه سبیت در آلمان که بزرگترین نمایشگاه رایانه و صنایع جانبى در دنیا مى‏باشد.

همچنین به نمایشگاه‏هاى رایانه و اطلاع رسانى در کشورهاى انگلستان، لبنان، سوریه، بوسنى، چین، کویت، آفریقاى جنوبى، آذربایجان، تاجیکستان، مصر، بحرین، یمن و عمان مى‏توان اشاره کرد.

نمایشگاه سراسرى نرم‏افزارهاى علوم اسلامى‏

شاید بتوان مهمترین فعالیت ستادى و نمایشگاهى مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى را برگزارى نمایشگاه سراسرى نرم افزارهاى علوم اسلامى برشمرد.

این نمایشگاه تخصصى و بى‏بدیل از سال 1372 به همت پرسنل مرکز و با همکارى دیگر مؤسسات علمى و پژوهشى در شهر قم برگزار مى‏گردد و به تدریج جایگاه خود را به عنوان مهمترین همایش عمومى کشور براى ارائه‏ى دستاوردها و تحقیقات علمى و پژوهشى در عرصه‏ى استفاده از رایانه در علوم اسلامى و انسانى، تثبیت کرده و شاهد حضور برخى مؤسسات خارجى در آن نیز بوده‏ایم.

تدوین و ترجمه‏ى مقالات علمى‏

از دیگر فعالیت‏هاى معاونت اطلاع رسانى مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى، تهیه و تدوین مقالات و جزوات علمى و آموزشى و ترجمه‏ى مقالات مورد نیاز از مجلات تخصصى خارجى مى‏باشد که در اختیار بدنه‏ى علمى مرکز و دیگر پژوهشگران قرار مى‏گیرد.

مؤسسات وابسته‏

1- شبکه اطلاع‏رسانى نور

همگام با عصر ارتباطات و گسترش زود هنگام شبکه‏هاى اطلاع رسانى، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى نیز وارد صحنه‏هاى اطلاع رسانى جهانى شد و با بهره‏گیرى روز افزون از فن آوریهاى اطلاعاتى و اتصال به شبکه جهانى اینترنت، به تأسیس «شبکه اطلاع رسانى نور» اقدام نمود و عرصه‏ى فعالیت خود را به تار جهان گستر کشاند. اهداف راه اندازى شبکه‏اطلاع رسانى نور را مى‏توان در سه بخش کلى خلاصه کرد:

1-1- راه اندازى پایگاههاى اسلامى‏

یکى از اهداف مهم این شبکه، راه اندازى پایگاههاى اسلامى بر روى اینترنت است که درذیل به بیان شمه‏اى از محتوا و قابلیتهاى برخى از این پایگاهها مى‏پردازیم:

الف) پایگاه حوزه ten.hazwah.www

این پایگاه به منظور نشر علوم و معارف اسلامى و مذهبى و نیز معرفى مراکز دینى و حوزوى در شبکه‏ى جهانى تأسیس شده است. فراهم کردن زمینه ارتباط میان محققان حوزه علمیه و کاربران اینترنت از دیگر اهداف مورد نظر در این پایگاه مى‏باشد.

ب) پایگاه امام على علیه السلام‏

ten.tenilamami.www

moc.s-ilamami.www

gro.s-ilamami.www

پایگاه امام على علیه السلام که در پى اعلام سال 1379 به عنوان سال «امیر مؤمنان، على علیه السلام» افتتاح شد، با هدف شناساندن شخصیت و فضایل گهربار امام على علیه السلام و عرضه‏ى آثار، اخبار و اطلاعات علمى و پژوهشى در این زمینه و نیز معرفى محققان، مؤسسات و دیگر پایگاههایى که به این مهم پرداخته‏اند راه اندازى گردیده است.

ج)پایگاه ولایت gro.hayaliw.www

پایگاه ولایت به سفارش دفتر مقام معظم رهبرى ایجاد گردیده است تا علاوه بر ارائه رساله‏ى عملیه و پاسخهاى استفتائات امام خمینى‏قدس سره و مقام معظم رهبرى - مد ظله - و نیز معرفى اجمالى زندگانى ایشان، نسبت به دریافت و پاسخگوئى سؤالهاى شرعى مراجعان، خاصه شیعیان، اقدام شایسته‏اى صورت گرفته باشد.

د) پایگاه فاضلین نراقى moc.iqaran.www

این پایگاه با هدف اطلاع رسانى درباره شخصیت، آثار و اندیشه‏هاى فقهى، سیاسى، کلامى، اخلاقى، عرفانى و ادبى دو دانشمند بزرگ اسلامى، «ملا محمد مهدى و ملا احمد نراقى - رحمهما الله - » در اینترنت راه‏اندازى شده است.

ه) پایگاه نرم‏افزارى نور gro.tfosroon.www

این پایگاه به معرفى مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى، خدمات، فعالیت‏ها و محصولات آن مرکز مى‏پردازد.

و) پایگاه شبکه اطلاع رسانى نور (نورنت) ten.tenroon.www

هدف از ایجاد این پایگاه، معرفى شبکه اطلاع رسانى نور و خدمات آن مى‏باشد که در واقع، به‏

ارائه خدمات شبکه‏اى PSI و اطلاع رسانى در زمینه‏ى توانمندیهاى فنى مرکز مى‏پردازد.

2-1- پژوهش در اینترنت‏

بخش پژوهش به دنبال تأسیس شبکه اطلاع رسانى نور، جهت شناسایى نشانى‏هاى مفید اینترنت و طبقه بندى آن به صورت موضوعى و نیز فراهم آوردن زمینه‏ى مناسب به منظور دسترسى سریع و آسان کاربران به اینترنت راه‏اندازى شد.فعالیتهاى اصلى بخش پژوهش از این قرار است:

- ارائه مطالب تهیه شده از اینترنت در قالب لوح فشرده که برخى از آنها عبارتند از: لوح فشرده پایگاههاى اسلامى اینترنت، لوح فشرده قرآن در اینترنت، لوح فشرده پایگاههاى فسلفى اینترنت و لوح فشرده کتابهاى اسلامى اینترنت‏

- تهیه راهنماى پایگاههاى اسلامى‏

- تهیه کتب و جزوات آموزشى و راهنما

- قبول سفارشهاى پژوهشى‏

3-1- فراهم کردن خدمات اینترنت PSI

خدمات شبکه اطلاع رسانى نور در این بخش به چهار گروه تقسیم مى‏شود:

الف - دسترسى به شبکه اینترنت:بعضى از خدمات ارائه شده در این قسمت از قرار ذیل است :

- ارتباط اینترنتى:این قابلیت، امکان دسترسى به پایگاههاى مفید وب setis beW، پایگاههاى انتقال فایل setis ptF، دریافت و ارسال نامه‏هاى الکترونیکى liam-E، استفاده از گروههاى خبرى اینترنت tenesU و فهرست‏هاى پستى و نیز پیاده سازى صفحات شخصى با نشانى نام کاربر در اختیار اشخاص قرار مى‏دهد.

- پست الکترونیکى: با استفاده از این قابلیت، پژوهشگران و مراکز تحقیقاتى قادر به مبادله‏ى اطلاعات با تمامى کاربران شبکه اینترنت در سراسر جهان خواهند بود. ضمن این که مشترک شبکه مى‏تواند از گروههاى خبرى و لیست‏هاى پستى نیز به خوبى بهره‏مند شود.

ب) ارائه اطلاعات موجود در شبکه: این امکان، در قالبهایى همچون طراحى و برنامه نویسى وب، ثبت کردن نام پایگاه niamoD میزبانى پایگاههاى اطلاع رسانى، نصب و راه اندازى PSI و... ارائه مى‏گردد.

ج) بانک اطلاعات اینترنت teN efaC: این بخش که از زمان تأسیس شبکه اطلاع رسانى نور آغاز به کار نموده، از فعالترین بخشهاى شبکه مى‏باشد که خدمات گوناگونى را عرضه مى‏دارد، از جمله خدمات اینترنت و پاسخگوئى به نیازهاى مراجعه کنندگان که به صورت جمعى یا فردى به بانک اطلاعات رجوع مى‏کنند، برگزارى کلاسهاى فشرده آموزشى، اتصال به شبکه اینترنت به صورت enilnO، ارائه اطلاعات پایگاه اطلاع رسانى حوزه و...

2 - سازمان آموزش کامپیوتر نور

با ورود اولین رایانه‏ها به مراکز پژوهشى علوم اسلامى، به روشنى آشکار شد که ترویج فرهنگ استفاده از این ابزار مدرن و جایگزینى روش‏هاى ماشینى به جاى روش‏هاى سنتى و دستى، با آموزش محققان و آشنا ساختن آنها با فن استفاده از رایانه به عنوان ابزارى کارآمد در امر دقت و سرعت بخشیدن به تحقیقات، ارتباطى تنگاتنگ دارد. در پاسخ به این نیاز و همچنین با توجه به نیاز مبرم کاربران و آموزش دیدگان و نیز مؤسسات و نهادهاى علمى و پژوهشى به خدمات مختلف رایانه‏اى نظیر تهیه‏ى برنامه براى سیستم‏هاى مختلف مدیریت اطلاعات و تبلیغات، مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى اقدام به تأسیس «سازمان آموزش کامپیوتر نور» نمود تا تأمین کننده‏ى خدمات فوق براى اقشار مختلف جامعه باشد.

فعالیت‏هاى این سازمان در حال حاضر عبارتند از: برگزارى دوره‏هاى مختلف آموزشى اعم از مقدماتى و پیشرفته در هر دو رشته‏ى نرم‏افزار و سخت‏افزار، دوره‏هاى آموزش زبان، مکانیزاسیون سیستم ادارى و پژوهشى مؤسسات، طراحى برنامه و تهیه‏ى بسته‏هاى نرم‏افزارى به سفارش مؤسسات و خدمات طراحى، گرافیک، تبلیغات و انیمیشن.

3 - مؤسسه‏ى خدمات رایانه‏اى نور

مؤسسه‏ى خدمات رایانه‏اى نور یکى از مؤسسات وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى است که از سال 1372 عهده‏دار ارائه‏ى خدمات به پژوهشگران و مراکز علمى مى‏باشد.

مهمترین فعالیت‏هاى این مؤسسه را مى‏توان به قرار زیر برشمرد:

1- خدمات سخت‏افزارى شامل تهیه و توزیع رایانه و لوازم جانبى آن با کیفیت مطلوب و پایین‏ترین قیمت ممکن و همچنین خدمات پس از فروش شامل تعمیر، نگهدارى، ارتقاء سیستم‏ها و خدمات شبکه به صورت نصب، راه‏اندازى و پشتیبانى شبکه‏هاى محلى و پشتیبانى محققان علوم اسلامى.

2- خدمات نرم‏افزارى شامل توزیع گسترده‏ى نرم افزارهاى علوم اسلامى تولید داخل و خارج کشور و عرضه‏ى آن با تخفیف و تسهیلات متناسب با توان پژوهشگران و مؤسسات تحقیقاتى، همچنین توزیع دیگر نرم افزارهاى علمى و آموزشى در رشته‏هاى مختلف علوم انسانى، حقوق، زبان، آموزش رایانه و نرم افزارهاى کاربردى‏

3- حمایت گسترده از تهیه کنندگان جزء و طراحان برنامه‏هاى رایانه‏اى ارزشمند که سرمایه‏ى کافى براى ادامه و تکمیل پروژه‏ى خویش یا ابزارهاى لازم براى ورود به بازار و توزیع در اختیار ندارند

در این زمینه این مؤسسه با تشکیل «دفتر تحقیقاتى نور رایانه» به شناسایى و ارتباط با پژوهشگران جوان اقدام کرده و پس از ارزیابى پروژه‏ها، به اشکال زیر از این تولید کنندگان حمایت مى‏کند:

الف) خرید یکجا و انحصارى محصولات تولید شده و توزیع آنها

ب) خرید امتیاز محصول آماده شده قبل از تکثیر

ج) اعطاى وام به طرح‏هاى نیمه تمام و پشتیبانى آنها تا مرحله‏ى اتمام و تکثیر و توزیع‏

د) تصویب طرح‏هایى که هنوز در آغاز راهند به صورت سفارش تولید و حمایت از آنها تا پایان تولید

خدمات و تسهیلات مالى ارائه شده توسط مؤسسه‏ى خدمات رایانه‏اى نور، یکى از مهمترین گام‏ها در مسیر ترویج فرهنگ استفاده از رایانه در حوزه‏هاى علوم اسلامى به شمار رفته و از این طریق خدمت بزرگى به جامعه‏ى علمى کشور نموده است.

نرم‏افزارهاى تولیدى مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى‏

جامع فقه اهل البیت علیهم السلام‏

- ارائه‏ى 1158 عنوان کتاب و رساله‏ى فقهى در 1744 جلد

- ارتباط میان متن 33 عنوان کتاب با 188 عنوان شرح، حاشیه و ترجمه‏

- قابلیت دسترسى به مطالب دلخواه از طریق فهرست درختى و گزینشى

- مقایسه‏ى متون برنامه از یک کتاب یا دو کتاب با یکدیگر

- ارائه‏ى متن کامل قرآن کریم با قابلیت جستجو در آیات

- ارتباط واژه‏هاى کتاب با آیات قرآن و لغت‏نامه

- محدود کردن دامنه‏ى کتب بر اساس عنوان کتاب، نام مؤلف، موضوع و زبان

- جستجوى موضوعى در بیش از نیم میلیون عنوان باب فقهى

- امکان جستجوهاى متنوع در متن و فهرست کتب

- دسترسى به لغت‏نامه‏ى لسان العرب از طریق ریشه و مشتق

- دستیابى به امکانات متنوع پژوهشى، یادداشت‏بردارى، چاپ و راهنما

نورالحکمة 3

فرهنگ موضوعى حکمت ، منطق و کلام اسلامى مشتمل بر 24 عنوان کتاب با توانمندى‏هایى همچون:

- دستیابى به مفاهیم کاربردى از طریق فهرست کلیدواژه‏ها ، نمایه‏ها و موضوعات

- امکان انتخاب دامنه بر اساس موضوع، نام کتاب و جلد براى کاستن از پاسخ‏هاى ناخواسته

- قابلیت ترکیب کلیدواژه‏ها و نمایه‏ها براى یافتن موضوع مورد نظر

- امکان ذخیره و چاپ فهرست‏ها به صورت درختى و ادغامى‏

- واژه نامه و توضیح اصطلاحات فلسفى‏

دانش‏نامه‏ى علوى‏

- نمایش متن نهج البلاغه بر اساس پنج نسخه‏ى معتبر و مشهور با امکان تطبیق همراه با قرائت متن، 26 ترجمه‏ى منثور، 7 ترجمه‏ى منظوم و 28 شرح‏

- امکان نمایش نسخه‏ى خطى ، استخراج ضرب‏المثل‏هاى به کار رفته در نهج البلاغه و توضیح واژگان دشوار

- ارائه‏ى فهرست آیات ، احادیث ، اشعار ، ادعیه ، امثال ، اعلام و مصادر نهج البلاغه‏

- کتابخانه‏اى شامل 121 عنوان کتاب در زمینه‏ى نهج البلاغه به همراه لغت نامه‏

نور5/2 - جامع الاحادیث‏

این برنامه که بزرگترین کتابخانه‏ى روایات اهل بیت علیهم السلام به شمار مى‏رود دربرگیرنده‏ى عمده‏ى منابع روایى موجود شیعه بوده متن کامل 187 عنوان کتاب را در 442 جلد به همراه این قابلیت‏ها در اختیار کاربر قرار مى‏دهد:

- اعراب متن روایات کتب اربعه، وسائل الشیعه، مستدرک وسائل الشیعه و بحار الانوار

- نمایش آیات در احادیث‏

- جستجوهاى متنوع و فهرست سازى‏

- ارتباط متن با لغت نامه‏

- حاشیه نویسى و نمایه زنى بر متن

- انتقال متن از برنامه به droWو بالعکس

- انتقال اطلاعات به دیسک سخت و عدم نیاز به لوح فشرده پس از اجراى برنامه

نورالجنان‏

ادعیه‏ى منقول از معصومین علیهم السلام و زیارتنامه‏هاى آن بزرگواران در این لوح فشرده عرضه شده است.

امکانات این برنامه عبارت است از:

- صوت کامل ادعیه‏ى مفاتیح الجنان و صحیفه‏ى سجادیه‏

- ارتباط بین ترجمه‏ى الهى قمشه‏اى با متن مفاتیح‏

- ارتباط بین صحیفه‏ى سجادیه با ترجمه‏هاى فارسى و انگلیسى، آوانگارى و شرح صحیفه‏

- ارتباط بین شرح‏هاى عربى و فارسى با متن دعاهاى صباح، سحر، جوشن کبیر و زیارت جامعه‏ى کبیره‏

- کتابخانه‏ى دعا و اخلاق شامل 68 عنوان کتاب‏

- مولودى و مرثیه‏ى معصومین علیهم السلام‏

- انتقال متن از برنامه به droWو بالعکس

نورالأنوار 2/2

- ترتیل کل قرآن با صداى استاد شهریار پرهیزکار و استاد محمد صدیق المنشاوى‏

- متن کامل قرآن کریم به خط عثمان طه‏

- معجم لفظى قرآن کریم با اعراب و فهرست‏هاى گوناگون و امکان جستجوهاى متنوع در متن قرآن و ریشه‏ى کلمات آن‏

- تفاسیر فارسى (نمونه و المیزان)، عربى (المیزان، مجمع البیان، تفسیر قمى، تفسیر عیاشى، شواهدالتنزیل، تفسیر منسوب به امام عسکرى «ع» و تفسیر شبر) و تنوع بازیابى مطالب‏

- ترجمه قرآن به فارسى (5 ترجمه)، انگلیسى (2 ترجمه)، فرانسوى، آلمانى، ترکى، اسپانیولى، ایتالیایى و مالایى‏

- امکان نمایش احادیث، شأن نزول‏ها و تصاویر (عکس و فیلم) مربوط به هر آیه‏

- فهرست اعلام موجود در شأن نزول‏ها

این نرم افزار برنده‏ى جایزه‏ى سیزدهمین جشنواره‏ى بین المللى خوارزمى گردید. ریاست محترم جمهورى جایزه‏ى مذکور را طى مراسمى در بهمن‏ماه 1378 به مدیر عامل مرکز اهدا نمود.

درایة النور

این برنامه نخستین نرم افزار تخصصى شیعه در علم رجال حدیث به شمار مى‏رود. مهم‏ترین قابلیت‏هاى درایة النور از این قرار است:

- متن تصحیح شده‏ى رجال ثمانیه و معجم رجال الحدیث‏

- متن کامل کتب اربعه و وسائل الشیعه به همراه بررسى اسناد آنها

- تمایز اسناد، متن احادیث، آیات، اعلام، توصیفات و... با رنگ‏هاى مختلف‏

- بازسازى دقیق اسناد مشکل‏دار از نظر تعلیق، تحویل، عطف و...

- ارزیابى اسناد اصلى و بازسازى شده‏ى کتب روایى از جهت صحت، اعتبار، اتصال و...

- شناخت و ارزیابى راویان به صورت نوشتارى و نمودارى‏

مثنوى معنوى‏

- متن کامل مثنوى همراه با صوت و نمایش ابیات به خط نستعلیق‏

- ارتباط ابیات با آیات و احادیث‏

- امکان جستجو با دامنه‏ى دفترهاى مثنوى و دامنه‏ى ردیف و قافیه‏

- کتابخانه‏ى شرح‏ها شامل 5 عنوان از شروح معتبر مثنوى‏

- اطلاعات جانبى گوناگون از قبیل آرایه‏هاى ادبى، کتاب شناسى و زندگى‏نامه‏ى مولانا

شاهنامه‏

برنامه‏اى است با قابلیت‏هاى زیر:

- متن کامل شاهنامه‏ى حکیم ابوالقاسم فردوسى‏

- قرائت ابیات با صداى استاد قادرپناه‏

- قرائت شرح انگلیسى  iveL  با صداى خانم ورجى

- متن دو شرح به زبان فارسى، یک ترجمه به زبان عربى، سه ترجمه به زبان انگلیسى و یک ترجمه به زبان فرانسوى‏

- نگارخانه‏اى شامل صوت نقالى، فیلم و عکس‏

- امکان جستجوهاى مختلف در متون‏

- امکان چاپ اطلاعات برنامه‏

- راهنماى کامل، قابلیت انتقال متون منتخب به پوشه‏ى کاربر، انتقال متن از برنامه به droW-SM و بالعکس‏

عرفان نسخه‏ى 2

- ارائه‏ى 40 عنوان کتاب در 94 جلد از مهم‏ترین کتب عرفانى با حواشى و تعلیقات از قبیل :

الفتوحات المکیة، فصوص الحکم، مفتاح الغیب، تمهید القواعد، النفحات الإلهیة، دیوان ابن فارض و مصباح الأنس

- ارتباط 17 عنوان شرح و 5 عنوان ترجمه با متن اصلى آنها

- پژوهش در عناوین ابواب از طریق فهرست درختى و گزینشى

- ارتباط پویا میان قسمت‏هاى مختلف برنامه

- جستجوى لفظى در متن و فهرست کتب

- لغت‏نامه‏ى ارزشمند لسان العرب

- کتاب‏نامه و کتاب شناسى

کتابخانه‏ى اصول فقه‏

- معجم لفظى 75 عنوان کتاب در 176 جلد از 51 نویسنده‏ى بزرگ‏

- پیوند بین شروح و تعلیقه‏ها با متن کتاب‏ها

- ضمیمه شدن اصطلاحات اصولى به برنامه‏

نورالفقاهه 2

این نرم‏افزار، برنامه‏اى است تخصصى در فقه شیعه که امکانات زیر را در اختیار کاربر قرار مى‏دهد:

- متن کامل سلسلة الینابیع الفقهیة شامل 40 عنوان کتاب فقهى از 21 فقیه برجسته‏ى قرن‏هاى سوم تا نهم هجرى‏

- معجم موضوعى کتاب‏هاى العروةالوثقى، المکاسب، شرح اللمعة، فرائد الاصول و کفایة الاصول‏

- لغت نامه‏ى لسان العرب‏

- جستجوهاى گوناگون در واژه‏ها و عبارات‏

- امکان مقایسه‏ى دو متن‏

- قابلیت انتقال اطلاعات به پوشه‏ى کاربر و چاپ تمامى اطلاعات متن‏

نورالسیرة

دائرةالمعارف تاریخى نورالسیره، برنامه‏اى است جهت پژوهشگران در تاریخ اسلام که امکانات زیر را به سه زبان فارسى، عربى، و انگلیسى در اختیار کاربران قرار مى‏دهد:

- متن کتاب‏هاى تاریخ یعقوبى، تاریخ طبرى، اخبار الطوال و تاریخ خلیفة بن خیاط

- ترجمه‏ى فارسى کتاب‏هاى تاریخ یعقوبى و اخبار الطوال‏

- دائرة المعارف موضوعى متون عرضه شده در برنامه شامل 12 مدخل اصلى و 56 مدخل فرعى‏

- امکان جستجوهاى مختلف در متون و دائرةالمعارف موضوعى‏

- لغت نامه‏ى لسان العرب و ویرایشگر مستقل نور

- امکان مشاهده‏ى همزمان و مقایسه‏ى دو متن تاریخى، یا متن و ترجمه‏

- تصاویر و نقشه‏هاى متنوع تاریخى با امکان بزرگ نمایى و چاپ‏

- قابلیت انتقال اطلاعات به پوشه‏ى کاربر و چاپ تمامى اطلاعات برنامه‏

کتابخانه‏ى انگلیسى نور

این نرم‏افزار با هدف تسهیل دسترسى محققان و دانشمندان به بخشى از گران‏سنگ‏ترین تألیفات و اجزاء میراث مکتوب بشرى تولید شده و شامل متن کامل 162 اثر مهم در حوزه‏هاى دین، فلسفه، کلام، ادبیات، هنر، سیاست و علوم اجتماعى از 60 نویسنده مشهور جهان مى‏باشد.

از قابلیت‏هاى این برنامه مى‏توان به بخش سرگذشت و تصویر نویسندگان، فرهنگ واژگان انگلیسى به انگلیسى و انگلیسى به فارسى مشتمل بر 60 هزار مدخل همراه با تلفظ آنها، فهرست کلمات، امکان جستجوى واژه با عملگرهاى منطقى و نیز با استفاده از حروف نامتعین یا draC dliW و امکان چاپ متون اشاره کرد.

کتابخانه‏ى تراجم و کتابشناسى نور

برنامه‏اى است براى پژوهشگران در زمینه‏ى زندگینامه و آثار علما و دانشمندان شیعه در طول تاریخ با امکانات زیر:

- متن کامل کتاب‏هاى الذریعه، اعیان الشیعه، امل الآمل، معالم العلماء

- لغت نامه‏ى لسان العرب‏

- امکان جستجوهاى گوناگون در متن، مشاهده‏ى همزمان و مقایسه‏ى دو متن، نمایش به سه زبان فارسى، عربى و انگلیسى، امکان انتقال اطلاعات به پوشه‏ى کاربر و چاپ تمامى اطلاعات برنامه‏

قاموس النور

نخستین لوح فشرده‏ى فرهنگ واژگان به زبان عربى براى پژوهشگران متون عربى و اسلامى شامل متن کامل کتاب العین، لسان العرب و مجمع البحرین با قابلیت‏هایى همچون امکان دسترسى به فهرست ریشه‏ى کلمات، فهرست مشتقات، فهرست واژه‏ها، فهرست سازى با حروف نامتعین یا draC dliW، جستجوهاى مختلف در متن، امکان چاپ و یادداشت بردارى از متون.

علاوه بر موارد یاد شده که تمامى مراحل آن توسط مرکز تحقیقات کامپیوترى به انجام رسیده، کارهاى فنى دیسک‏هاى نورى «معجم فقه الجواهر» ، «فاضلین نراقى» و «پرسمان» نیز توسط این مرکز انجام شده است.

آدرس سایت مرکز : www.noorsoft.org